کد مطلب:45990 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

آيا اصالت نيروي حيات و زندگي، مورد قبول دانشمندان ميباشد؟

حقيقت اين است كه در موضوع حيات و زندگي و خواص موجود زنده، تحقيقات گرانبهايي صورت گرفت كه اصالت نيروي حياتي را كاملاً روشن ميسازد و عدة زيادي از دانشمندان اين حقيقت را درك كرده و در تحقيقات خود اشاره به اصالت نيروي زندگي كردهاند و جداً اظهار داشتهاند: كه نيروي زندگي، نيرويي است كه در جريان طبيعت بر ماده علاوه ميشود و آثار زندگي، معلول اين نيروست نه صرفاً معلول تركيب و جمع و تفريق و تأليف اجزاء ماده؛ تركيب و جمع و تفريق و تأليف اجزاء ماده شرط لازم پيدايش آثار حيات و زندگي است نه شرط كافي. كساني هم كه مانند لامارك دانشمند زيستشناس معروف، منكر اصالت نيروي حياتي شدهاند و رسماً اظهار داشتهاند كه طبيعت زنده را از نظر مكانيك بايد مطالعه كرد، وقتي كه كاملاً در نظريه آنها دقيق ميشويم، ميبينيم چيزي كه آنها را وادار كرده است كه اصالت نيروي حياتي را منكر شوند، اين است كه اصالت نيروي حياتي را مساوي با «ثنويت» و جدايي و انفصال وجودي قوة حياتي از ماده و آثار ماده ميدانستند، چنين ميپنداشتهاند كه اگر نيروي حياتي اصالت داشته باشد لازم است كه با محيط و عوامل محيط بستگي نداشته باشد، در همه محيطها يكسان باشد، از عوامل محيط متأثر نشود، با فعاليتهاي فيزيكي و شيميايي بدن وابستگي نداشته باشد و حال آنكه مشاهدات علمي خلاف همه اينها را ثابت ميكند. لامارك ميگويد:
«زندگي جز كيفيت فيزيكي نيست، همه كيفيات حيات به عللي فيزيكي يا شيميايي «بستگي» دارد و «منشأ» آنها در ساختمان مادة جاندار است.»
مثل اينكه لامارك گمان كرده است اگر نيروي زندگي اصالت داشته باشد، ميبايست با علل فيزيكي و شيميايي «بستگي» نداشته باشد و ميبايست منشائي در ساختمان ماده جاندار نداشته باشد.
به هرحال، نظريه «اصالت نيروي زندگي» نظريهاي است كه در تحقيقات علمي جديد كاملاً تأييد شده و مخصوصاً نظريه «تكامل انواع»، بيش از پيش اصالت نيروي حيات و حكومت و تسلط آن را بر ماده و نيروهاي بيجان طبيعت اثبات كرد. داروين كه قهرمان اصلي اين نظريه است هرچند در مقام اثبات اصالت نيروي حياتي نيست و بلكه در ابتدا كار خود را بر پايه «انتخاب طبيعي» مينهد و انتخاب طبيعي را صرفاً نتيجه تغييرات اتفاقي و تصادفي و بدون هدف طبيعت ميداند ولي عاقبت همين كه در رمز پيشرفت و سرّ سير منظم تكاملي انواع، دقيق ميشود، ناچار ميشود كه به قول خودش «براي طبيعت زنده شخصيت قائل شود». داروين در پي جستجوي اصالت نيروي حياتي نبود ولي خود به خود به اين نتيجه رسيد، تا آنجا كه در زمان خودش برخي به او گفتند: «تو از انتخاب طبيعي مانند، يك قوهاي فعال و قدرتي ماوراء الطبيعي صحبت ميكني.»
كساني كه جنبههاي رواني انساني را مورد مطالعه قرار دادند، بدون آنكه در صدد پيدا كردن اصالت حيات انساني باشند و بدون آنكه خودشان به نتيجه فلسفي كه از تحقيقاتشان حاصل ميشود توجه داشته باشند، به همين نتيجه رسيدند

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج13 ـ مقالات فلسفي
شهيد مطهري